21 januari 2021

Exodus 20:5-6 / 1 Johannes 2:12-14

Allemaal bomen, deze maand. De stamboom is wel een boom van een andere orde maar in het geheel niet onbelangrijk en ook Bijbels gezien, veelzeggend!

Het lag voor de hand om een stamboom te tekenen. Nou, die staat in mijn artjournal. In de Bijbel tekende ik een appelboom met een appel. Eénvoudig om de reden, dat een appelboom nooit een peer zal afleveren. Ja, dat is echt heel logisch. Maar, soms proberen we het in ons eigen leven te ontkennen, alsof het met mensen anders is dan met bomen. Echt niet!

In Exodus 20 staan de geboden die God geeft. Daar staat ook dat God de boete van de zonden van de ouders, doorgeeft tot aan het derde en vierde geslacht. Dat lijkt wat raar en oneerlijk. Maar – hoe we daar ook over denken – in de praktijk blijkt dit wel het geval te zijn én logisch. Net zo logisch als dat een appelboom, een appel voortbrengt. We zien moeilijkheden en deze moeilijkheden gaan generatie op generatie maar door. Steeds een beetje van hetzelfde. Andersom zien we het ook. Prachtige talenten, mooie karaktereigenschappen… dát wordt ook doorgegeven. “… als ze Mij liefhebben en doen wat ik gebied, bewijs ik hun mijn liefde tot in het duizendste geslacht”, zegt God óók in Exodus 20.

In de contextuele therapie zijn relaties die mensen hebben, een belangrijk gegeven. Als hulpbron, of als bron van waaruit problemen verklaard kunnen worden. Meneer Nagy, een Hongaarse/ Amerikaanse psychiater, “ontdekte” en ontwikkelde in de vorige eeuw de contextuele therapie. Waarin men hulp verleent vanuit de wetenschap dat een individu nooit op zichzelf, alleen, staat. Een mens staat in verbinding met anderen – ook over generaties heen. Loyaliteit is een belangrijk woord. Ieder kind is loyaal aan zijn ouders, hoe vreselijk een jeugd ook was. De ouders gaven het leven aan een kind – een kind kan nooit iets groters terug geven. Het zal altijd “in het krijt staan” bij de ouders. Meneer Nagy liet zich bij het ontwikkelen van zijn theorie, beïnvloeden door gedachtes van Martin Buber – een Joodse filosoof die zich onder andere verdiept heeft in hoe het Chassidisme denkt over relaties – Joods gedachtegoed. Wat leuk om te zien hoe we dan toch ook weer héél dichtbij de Bijbel uitkomen. Wat mij betreft; de bron van Grootste Wijsheid. God kende de contextuele theorie al in exodus 20!

Als een kind nooit liefde heeft ontvangen van zijn ouders…. hoe kan een kind later als volwassene dat dan wél in het eigen gezin? “Ik zal het anders doen!” hoor je mensen vaak zeggen. Het kan ook een angst zijn- op je moeder of vader te lijken. En vooral als je aanvoelt dat je de dingen precies zo aanpakt als je ouders. En hoe je er ook tegen vecht; het gedrag zit er gewoon in! In de hulpverlening richt men zich op meer inzicht, op hulpbronnen, het zoeken van een gezond dialoog met de omgeving, het herstellen van het recht, het vergroten van de trouw… Uiteindelijk is de sterkste hulpbron de kracht in ‘de mens zelf’, wat logisch is. De enige die wat aan “jijzelf” kunt doen, is jijzelf. Maar hier vergeet de wetenschap God. En dat is wat ons hoop geeft: wij kennen Hem.

Vader dronk zijn problemen altijd weg – zoonlief doet precies hetzelfde. Moeder heeft mensenvrees – dochterlief evenzo. Of, vader gaf zijn zoon nooit aandacht – zoonlief geeft zijn eigen kinderen véél te veel aandacht vanuit de overtuiging het anders te moeten doen- maar het is een benauwende aandacht waarin vader niet weet wanneer hij los moet laten en de echte liefde wederom ontbreekt, zoals in zijn eigen jeugd. En het resultaat is steeds hetzelfde: een gebroken mens die opzoek is naar echte vaderliefde. Er zijn tal van voorbeelden die ik kan opnoemen vanuit mijn omgeving, mijn eigen leven, mijn werk. En elke keer is het zo verdrietig om te zien, wat een worstelingen dit steeds weer geeft.

Inzicht – dat is belangrijk. Zien wat er speelt over de generaties heen. Soms is het een zoektocht. Patronen ontdekken. Erover in gesprek gaan met mensen die je vertrouwen kan. Maar nog steeds is dat niet altijd een oplossing.

Zonden in generaties zijn een werkelijk probleem. Diep geworteld. Een rode draad die je al met je meedraagt door de navelstreng. En het is geen wonder: de boze doet er alles aan om ons van een leven met God af te houden. Als de boze eenmaal “in de navelstreng” zit gaat hij daar écht niet uit zichzelf weg. Maar dit is niet het einde van het verhaal!

Ik heb ook 1 Johannes 2:12-14 als Bijbeltekst voor vandaag. Eigenlijk moeten we al beginnen te lezen in vers 9. “Wie zegt in het licht te zijn maar toch zijn broeder haat, bevindt zich altijd nog in de duisternis.” Zonden belijden en vergeving vragen en vergeving géven, dat is wat God van ons vraagt. Vergeving geven en vergeving vragen. Daarmee kan een diepe en ongezonde wortel worden weggesneden en eindelijk afsterven. Wanneer er nog steeds haat en wrok is naar anderen, naar ouders, naar het gedrag van ouders, dan is het treurig gesteld, volgens Johannes. “Hij gaat zijn weg in het duister, zonder te weten waar hij heengaat, want de duisternis heeft hem blind gemaakt”.

“O, Here God, behoed ons voor die duisternis. Open onze ogen als we wel in dat duister wandelen, doe het licht aan in ons hart. Schijn met Uw licht en Uw waarheid over onze relaties. Huidige relaties, gebroken relaties, familie lijnen, bloedlijnen, relaties over generaties heen. Open onze ogen!”

“Kinderen, ik schrijf u dat uw zonden vergeven zijn… ouderen ik schrijf u, jongeren ik schrijf u …. kinderen, jongeren, ouderen, ik schrijf u…” zegt Johannes in vers 12 – 15. Hier spreekt hij meerdere generaties aan, zo mooi. En het gaat góed met deze generaties! Jongeren, u hebt hem die het kwaad is, overwonnen! Kinderen, u kent de Vader! Ouderen, u kent Hem vanaf het begin!

Als er in ons hart nog wrok is tegen onze ouders of overgrootouders… misschien is het dan nú eindelijk hoog tijd om daarmee af te rekenen. Ga in gebed, vraag God om duidelijkheid wat je te doen staat. Misschien kun je zelfs vásten voor wijsheid en duidelijkheid. Want als je Gods hand toelaat in de lijn van je generaties, werkt het genezend op allerlei vlakken in je leven. Losgesneden worden van wortels die gif en onreinheid uitdelen in plaats van gezondheid en leven. Já, dat gaat wel verschil maken! En, zoals Johannes zegt: jullie kennen je Vader. Uiteindelijk is God onze Vader. Lieve God, laat alles wat niet recht was en door generaties heen, vervuiling bracht, verdwijnen als sneeuw voor de zon. Ik heb zo ontzettend graag, ook door de voorgaande generaties heen, een zuivere lijn met U!

Wat een prachtig lied… een gebed om zegen door de generaties heen.

Creatieve verwerking

Op moment van schrijven is mijn artjournal nog niet helemaal klaar. Het vergde deze keer wat meer pagina’s. Een hele stamboom tekenen – dat past niet op 1 blazijde.

Voor nu – alvast de plaatjes.